Այս հոդվածի սկզբում Թումանյանը գրում է, որ մենք՝ հայերս, մեզ չենք ճանաչում, պատմություն ունենք-չենք ճանաչում, գրականություն ունենք-չենք ճանաչում, լեզու ունենք-չենք իմանում: Հիմա սկսենք պատմությունից:
Այս մասը մի փոքր կարող է արդիական լինել, քանի որ հիմա շատ քչերն են սիրում պատմական գրքեր ընթերցել, իսկ Հայոց պատմություն առարկան շատ քչերի կողմից է դասվում «Սիրելի առարկաներ» ցանկին:
Իսկ այն, որ մեր գրականությունը չենք ճանաչում, սա էլ է մի փոքր արդիական, քանի որ Գրականություն առարկան էլ է շատ քչերի կողմից դասվում «Սիրելի առարկաներ» ցանկին: Ես անձամբ շա՜տ եմ սիրում գրականություն, նամանավանդ հայ գրականություն:
Լեզու ունենք-չենք ճանաչում: Ո՞վ ասաց, որ չենք ճանաչում: Թումանյանի ժամանակ հնարավոր է, որ չէին ճանաչում, բայց այժմ մենք շատ լավ ճանաչում ենք մեր լեզուն: Իսկ եթե Թումանյանը սա ասելով նկատի ուներ ժառգոնը, ապա էլի արդիական չէ: Ժառգոն բոլոր լեզուներն էլ ունեն, ես երբեք չէի ցանկանա ունենալ ընկեր կամ ծանոթ, ով կխոսեր մաքուր հայերեն, որովհետև դա իմ ականջին շատ արհեստական ու տգեղ է հնչում: Բայց մաքուր հայերեն չխոսելու հետ մեկ տեղ, հայ լինել պետք է իմանալ հայերեն:
Այնուհետև Թումանյանը գրում է.
-Պատմություն ունենք―տգետ ենք: Եվ, դժբախտաբար, դեռ մի կարգին պատմության գիրք էլ չունենք, թեև քիչ ժողովուրդ կունենա էնքան նյութ իր պատմության համար, ինչքան մենք ունենք: Նախնական մշուշի մեջ թաղված դարերի մասին չեմ ասում, այլ էն ժամանակների ու անցքերի, որոնց վրա ընկնում է ճշմարիտ պատմության լույսը: Չգիտենք: Չգիտենք մենք ինչ ենք եղել, ինչ ենք արել, ինչու և ինչպես, ինչ օրով, ինչ ճանապարհով ենք էստեղ հասել:
Մենք շատ հարուստ ենք գրականությամբ, որոնց մեծ մասը կազմում են պատմական գրքեր: Դեռ 13 տարեկան եմ, բայց պատմական գրքերից կարդացել եմ Ստեփան Զորյանի «Պապ թագավորը», Րաֆֆու «Սամվելը» ու «Դավիթ Բեկը»: Այսինքն՝ ես որոշ չափով գիտեմ իմ ազգի պատմությունը: Իսկ բացի գիրք կարդալուց, ես սովորում եմ իմ նախնիների անցած ճանապարհը Հայոց Պատմություն առարկայի միջոցով, որը մինչև 12-րդ դասարան սովորում են բոլորը:
Իսկ մի՞թե ինչպես Թումանյանն է ասում, մենք մի քանի ամսվա ընթերցանության գրականություն ունենք: Իհարկե ոչ: Մենք շատ հարուստ գրականություն ունենք: Թումանյանի ժամանակաշրջանից մինչև հիմա, շա՜տ գրողներ են եղել, ովքեր էլ ավելի են հարստացրել մեր գրականությունը: Կարծում եմ կարիք չկա նշելու բոլոր հայ գրողներին:
Ըստ Հովհաննես Թումանյանի մեր լեզուն գրականության մեջ անկազմ ու անկերպարան է, մամուլի մեջ՝ աղքատ, ողորմելի մի երկու բառ, հարյուր բառերի չոր ու ցամաք շարան, շատ անգամ էն էլ ծուռն ու սխալ:
Իսկ արդյո՞ք այդպես է: Նորից ոչ: Լեզուն օրեցոր ընդարձակվում է և ստեղծվում են նոր բառեր: Հիմա ունենք համակարգիչ, բջջային հեռախոս, վարդակ և այլ բառեր, որոնք Թումանյանի ժամանակ չկային, իսկ հիմա կան: Բայց առանց այդ բառերի էլ հայոց լեզուն շատ հարուստ է:
Այսպիսով այս հոդվածը մասամբ է արդիական, ավելի ստույգ՝ 20%-ով:
Հիմա սահուն անցում կատարենք «Դառնացած ժողովուրդ» հոդվածին:
Ամեն մինը ինքը չար չի, կեղծավոր չի, հայհոյող չի, ստախոս չի, թայֆայական չի, էդ ամենը իրենից դուրս ուրիշներն են:
Այս տողերը կարծում եմ արդիական են ու կմնան արդիական, քանի որ ես կարող եմ իմ համար շա՜տ լավը լինել, իսկ մյուսի համար՝ ընդհակառակը:
Ասվում է, թե հարևանները իրար հետ մեծանում են, օխտը բեռը աղ ու հաց ուտում, իսկ հենց մեկի արտը լավ բերք է տալիս, կամ անասունը բազմանում՝ մյուսը նախանձից հիվանդանում: Նախանձը ինձ համար իրականում շատ լավ բան է: Շատ բաները հենց նախանձի պատճառով են լինում: Երբ դասընկերս մի լավ բան է անում և արժանանում ուսուցչի գովքին, ես «բարի նախանձով» նախանձում եմ նրան և ձգտում անել ավելին, քան նա է արել, որպեսզի ուսուցիչը ինձ էլ գովի: Նախանձկոտ լինելը արդեն ուրիշ բան է, դա արդեն վատ բան է: Մարդ պետք է նախանձի, բայց ոչ այնքան որ դրանից փորձի մյուսի տակը փորել: Իսկ նախանձից հիվանդանալ միայն տմարդիները կարող են, ովքեր չգիտեն ինչէ հարզատը, բարեկամն ու ընկերը: Իսկ լավ հարևանը, լավ մարդը, երբեք չի անի նման բան, այլ կուրախանա: Իսկ այն վաճառակնը, որը տեսնում է կողքի վաճառականի հաջողությունը և քունը կորցնում է, էլի նախանձկոտ մարդ է:
Թումանյանը գրում է էսպես. «Հիմի եկեք ուսուցիչներին տեսեք։ Դասերից ավելի շատ է՛ն աշխատանքի վրա են, որ իրար ոտի տակ փորեն, և շարունակ մի որևէ չնչին դեպք, որ կարելի էր ընկերական շրջանում հեշտ վերջացնել, ազգային հարց դարձրած, տարիներով ձգտում են պաշտոնական ճանապարհով, դատարանով ու մամուլի էջերում մեկը մյուսին անվանարկել, հալածել ասպարեզից ու սպանել բարոյապես… ո՛չ մի մեղմություն, ո՛չ մի ներողամտություն, ո՛չ մի սահման չարությանը։Ինչո՞ւ է էսպես։»
Իրական մանկավարժը երբեք նման բան չի անի, այլ իր աշակերտներին կսովորեցնի, որ պետք չէ լինել տմարդի, պետք չէ ուրախանալ մյուսի անհաջողության վրա և այլն: Մեր կրթահամալիրում էլ, բնականաբար, կան ուսուցիչներ, ովքեր շատ բարի դրացիական կապերի մեջ են: Դասընկերներս ունեն չսիրելի ուսուցիչներ, ու երբ նրանց մասին խոսում ենք այլ ուսուցչի մոտ, նրանք մեզ չեն թողնում որ շարունակենք, որովհետև վերջի վերջո բոլոր ուսուցիչները գործընկերներ են և աշխատում են նույն վայրում և պետք է իրար հարգեն ու սիրեն: Մի խոսքով՝ այս տողերը արդիական չէին, և կարծում եմ , որ արդիական չեն էլ եղել Թումանյանի ժամանակ:
Վարունգի թուփը տրորելուց այն դառնանում է, նույն լինում է մարդու հետ: Երբ նրան ստորացնում են, անպատվում, զրպարտանքի ենթարկում, նրա հոգին սկսում է «դառնանալ» : Դրա համար ուղղակի պետք չէ անիմաստ տեղը վիրավորել մարդուն, ու պետք է մի փոքր հանդուրժող և զիջող լինել: Զիջող, քանի որ շրջապատումդ կարող են անհանդուրժող, չար կամ շուտ բռնկվող լինել, իսկ դու կարող ես նրանց զիջել՝ ազատելով և՛ քո հոգին «դառնությունից», և՛ դիմացինիդ:
Այսպիսով Թումանյանի այս հոդվածն էլ է 20%-ով արդիական:
Այսպիսով՝ հոդվածները այժմ մասամբ են արդիական և շատ բաներ չեն համապատասխանում մեր այժմյան իրականությանը: Փոխվում են ժամանակները, փոխվում են ֆորմատները:
1 comment
Parabéns pelo blog...
abraços Brasil.
Post a Comment
Հա՞յ ես, ուրեմն մեկնաբանությունդ գրիր բացառապես ՀԱՅԱՏԱՌ
Շնորհակալություն